Stichting Historische Moestuinen Landgoed Amelisweerd pacht de beide moestuinen van de landhuizen Oud en Nieuw Amelisweerd van de gemeente Utrecht. Utrecht is eigenaar van de landgoederen Amelisweerd en Rhijnauwen, die weer op het grondgebied liggen van de gemeente Bunnik.
StHMLA geeft de moestuinen in onderpacht aan twee zelfstandig werkende, biologische tuinbouwbedrijven. Op Oud Amelisweerd aan Tuinderij Amelis’Hof en op Nieuw Amelisweerd aan Tuinderij De Volle Grond (zie kaart).
Groenten, kruiden en bloemen worden op de tuinen nog zoveel mogelijk verbouwd volgens traditionele werkwijzen zoals die op vroegere landgoederen en buitenplaatsen in gebruik waren. Dat betekent dat er biologisch geteeld wordt zonder kunstmest, dus zonder chemische bestrijdingsmiddelen en zware machines.
Veel van wat er verbouwd wordt werd ook in vroeger eeuwen geteeld, zoals de zogenaamde vergeten groenten.
Beide tuinderijen bieden ruimte aan vrijwilligers en zorgcliënten om mee te werken op de tuin.
Wilgen knotten op Tuinderij Amelis’Hof
Op Amelis’Hof is er veel aandacht en zorg voor de groenten en planten die er groeien, de dieren die er zijn en de mensen die er werken. Al sinds 1985 is de tuinderij voor de huidige tuinders hun lust en hun leven. Deze bezieling is voelbaar en een bron van inspiratie voor velen die op de tuinderij komen. De producten worden biologisch-dynamisch geteeld op een gezonde bodem met een rijk bodemleven en hebben het Demeter-keurmerk. Ze hebben daarom meer smaak en zijn langer houdbaar. De verse biologische groenten, fruit en kruiden worden van mei tot november verkocht in de tuinwinkel in het bos. Klanten kunnen in de bloempluktuin ook zelf een bos geurige bloemen plukken. Het merendeel van alle producten gaat wekelijks in een groentetas naar de klanten die een Pergola abonnement hebben bij Amelis’Hof.
In de moestuin staat een karakteristieke schuur die waarschijnlijk dateert uit de 17e eeuw. Deze werd gebouwd met een eikenhouten constructie als basis, een lemen vloer en dakpannen rustend op bosjes stro. Dit is allemaal nog intact en de schuur heeft dan ook de monumentenstatus.
In 2015 hebben we een oude druivenkas geplaatst met daarbij een buitenkeuken en pizzaoven. We gebruiken de kas voor de teelt van druiven, vroege gewassen en in de zomer tomaten en pepers. De helft van de kas gebruiken we als binnenruimte en dat vergoot onze mogelijkheden voor allerlei activiteiten.
In het seizoen van mei tot en met oktober komen wekelijks honderden bezoekers naar de tuin. De nabijheid van biologisch restaurant/theeschenkerij De Veldkeuken en het museum in het landhuis alsmede de centrale ligging op het landgoed zorgt ervoor dat veel mensen onze tuin weten te vinden. Als klant in de tuinwinkel, als bloemenplukker in de bloementuin, als pakketophaler, als gewone wandelaar. De tuin is ingericht als bezoektuin, met diverse interessante hoekjes en zitplekken, vijvers, overal bloemen, kippen, een bijenstal,…… Daarnaast organiseren we allerlei activiteiten om mensen te betrekken bij de tuin. Zo kunnen geïnteresseerden in mei deelnemen aan het Fête de la Nature met meerdere kraampjes en rondleidingen. Maandelijks zijn er ook de aanschuiftafels en tuindiners. Dit jaar hadden we een feestelijk opening van het seizoen met extra activiteiten zoals een rondleiding door tuinder Michel Smits en een bijenlezing door imker Marius Woensdregt. Sinds enkele jaren bieden we op de tuin expositieplek aan kunstenaars die met de tuinderij zijn verbonden. Een keramist, een schilder, een beeldhouwer, een viltkunstenaar en twee fotografen tonen hun werk in en aan de monumentale schuur, in de historische kas en buiten op het land. Achter de schuur, bij of in de kas met buitenkeuken, is ruimte voor familiefeestjes en bedrijfsuitjes. Naast koken met producten van de tuin geven we dan ook vaak een rondleiding of is er een workshop van de imker. In het voorjaar komen, al vele jaren, studenten geneeskunde voor het vak alternatieve geneeskunde kijken hoe we op de tuin omgaan met ziekten. Scholieren van het Gerrit Rietveld College zijn op de tuinderij geweest om meer te weten te komen over duurzame landbouw.
Geschiedenis Proeven is een educatief project voor basisscholen (groep 5 t/m 7) in de stad Utrecht en de Kromme Rijnstreek. Doel van de lessen is kinderen leren over de cultuurhistorie van het landgoed, de historische betekenis van het verbouwen van gewassen en over koken en eten zoals men dat vroeger deed.
Gereedmaken van platte bakken op Tuinderij De Volle Grond
Op de tuin van één hectare verbouwen wij vele soorten groenten, kruiden, bloemen en kleinfruit. Wij geloven in zorg en aandacht voor mens, dier, plant en bodem. Zoals elk mens recht heeft op zijn eigenheid, zo willen wij ook de bodem, de gewassen en de dieren naar hun eigen aard verzorgen. Hierdoor kunnen de gewassen in hun eigen tempo groeien. Bij ons geen kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen, maar wel: een ruime vruchtwisseling, gebruik van groenbemesters, natuurelementen op het bedrijf, kringlopen sluiten, werken aan bedrijfsindividualiteit en een grote diversiteit aan gewassen.
Wij verkopen onze produkten lokaal en bij voorkeur direct aan de consument. Op deze manier wordt niet onnodig gesleept met voedsel en kunnen we een eerlijke prijs voor onze produkten vragen.
Behalve om de teelt van gewassen draait onze plek ook om het verbinden van mensen. Op allerlei manieren zijn allerlei verschillende mensen betrokken bij Tuinderij De Volle Grond. Mede omdat onze tuin zo dicht bij de stad ligt, kunnen en willen wij voorzien in de behoefte van stadsbewoners om weer te weten waar hun eten vandaan komt en hoe het wordt verbouwd. Wij willen de verbinding van mensen met landbouw, voedsel en de seizoenen herstellen.
Dagelijks werken we met een flinke groep op de tuin. Vrijwilligers zijn meestal stadsbewoners die het heerlijk vinden om naast hun (kantoor)baan een dag in de week buiten met hun handen in de grond te werken. Cliënten met een zorgvraag werken onder deskundige begeleiding in eigen tempo en naar eigen vermogen mee op de tuin; in een leerwerk-traject of in de vorm van zinvolle dagbesteding. Stagiaires van de BD-landbouw opleiding weten elk jaar de weg naar onze tuin te vinden. Tuinder Mieke draagt graag haar kennis, ervaring en enthousiasme over aan een nieuwe generatie bio-boeren. Met al deze mensen bij elkaar vormen we een gemeenschap waarin de tuin het bindende element is en waarin we met z’n allen voor de plek én voor elkaar zorgen. Naast het werk organiseren we ook af en toe uitstapjes en etentjes met elkaar. Hoewel half grappend ook wel de Vollegronds familie genoemd, is het voor sommigen werkelijk een tweede (en soms zelfs eerste en enige) familie.
Tuinderij De Volle Grond heeft een vaste kring van Pergola deelnemers om zich heen: leden die (vooraf) betalen voor een aandeel in de oogst, ongeacht hoe groot de oogst uitvalt. Hiermee verbinden zij zich aan de tuin, delen ze mee in het oogstrisico en garanderen zij de tuinders een vast basisinkomen. Ze hebben inspraak in de samenstelling en prijs van het groentepakket en inzicht in de financiën van het bedrijf. Voor de Pergola deelnemers organiseren we regelmatig activiteiten op de tuin, zoals de jaarvergadering, een pompoenoogstfeest of meewerkdagen. Ze zijn altijd welkom om op de tuin te komen kijken of gewoon te genieten van de plek. In de wekelijkse nieuwsbrief vertellen we over de inhoud van de tassen en over het reilen en zeilen op de tuin.
Op de jaarlijkse Open Dag stellen we graag onze tuin open voor geïnteresseerde burgers en door het jaar heen ontvangen we af en toe groepen voor een rondleiding, zowel volwassenen als (school)kinderen.
Ook bieden we met onze tuin we een prachtige locatie aan voor kleinschalige (groeps)activiteiten die passen bij de plek. Je kunt denken aan buitenyoga, kookworkshops, ademcoaching of educatieve activiteiten voor kinderen. Mensen kunnen de tuin huren voor een bescheiden feestje, borrel of picknick, al of niet met een rondleiding door de tuinder.
Tuinderij De Volle Grond is ingebed in de lokale economie, wat tot uiting komt in onze samenwerking met de bedrijven op het landgoed, zoals De Veldkeuken en Bloemkracht8, en onze deelname aan de Utrechtse Euro, die als streven heeft het versterken van de lokale economie. In het voor- en naseizoen kopen we biologische producten in bij enkele telers uit de buurt. Een belangrijk samenwerkingsverband van de zorgtak is Tuun, waarin diverse regionale zorgaanbieders zich verenigen om gezamenlijk een breder zorgpalet te kunnen aanbieden aan verschillende doelgroepen.
Stichting Historische Moestuinen Landgoed Amelisweerd, p/a Koningslaan 5a, 3981 HD Bunnik.
secretaris @moestuinenamelisweerd.nl